انواع شیر یا ولو صنعتی Valves
شیر یا ولو (Valve) وسیله‌ای است که برای قطع و وصل، تنظیم میزان جریان یا منحرف‌کردن مسیر جریان سیال‌ها (گازها، مایعات و حتی خمیر و…) به وسیلهٔ بستن، بازکردن، نیمه‌بازکردن یا منحرف‌کردن یک مسیر به‌کار می‌رود. شیرها در اصل، خود نوعی فیتینگ یا وصاله هستند، ولی به دلیل گستردگی و اهمیت به صورت مجزا بررسی می‌شوند.
شیرها کاربردهای مختلفی دارند؛ ازجمله کنترل جریان آب در کشاورزی و آبیاری تا فرایندهای پیچیدهٔ کنترل فرایند در پالایشگاه‌ها و کارخانجات فرایندی، بازوبست‌کردن آب در ماشین‌های لباس‌شویی و ظرف‌شویی تا شیرهای برداشت آب خانگی.
شیرها بر اساس مکانیزم و نوع و کاربرد، انواع بسیار گوناگونی دارند. اندازه شیرها بسیار گسترده‌است. از سایزهای بسیار کوچک برای نصب بر روی لوله‌هایی به قطر ۰٫۱ میلی‌متر تا ۶۰ سانتی‌متر. شیرهایی وجود دارند که قطر دهانه آنها به ۵ متر نیز می‌رسد. قیمت آنها نیز از شیرهای ارزان قیمت قابل بازیافت تا شیرهایی که هزارها دلار قیمت هر اینچ آنهاست متغیر است.
***
برخی از انواع طبقه‌بندی شیرها به شرح زیر است:
بر اساس نوع حرکت عضو مسدودکننده جریان
– حرکت خطی عضو مسدودکننده عمود بر جریان مانند: شیر دروازه‌ای، شیر بشقابی (کروی)
– حرکت چرخشی عضو مسدودکننده مانند: شیر سماوری، شیر توپی
– حرکت اتوماتیک عضو مسدودکننده: شیر یکطرفه
***
شیرها بر اساس شرح وظیفه
– شیرهای قطع و وصل (On – Off)
– شیرهای تنظیم جریان (Flow regulating Valve)
– شیرهای یکسوکننده جریان (Back Flow Prevention)
***
بر اساس روش باز و بست (Operation Type)
– شیرهای دستی یا آچاری (Wrench, Lever, Hand wheel Operation)
– شیرهای گیربکسی (Gear Operation)
– شیرهای با عملگر اتوماتیک (Actuator Operation , Actuated Valve)
***
شیرآلات بر اساس کانال جریان:
– شیرهای با مجرای کامل (Full Bore/Port)
– شیرآلات با مجرای کاهنده (Reduce Bore/Port)
***
انواع شیرهای صنعتی
شیرهای صنعتی از لحاظ شکل و نحوه محدود کردن جریان در انواع مختلف ساخته می‌شوند:
– شیر دروازه‌ای Gate Valve
– شیر سماوری Plug valves
– شیر توپی Ball valve
– شیر یکطرفه Check Valve
– شیر پروانه‌ای Butterfly Valve
– شیر کروی Globe valve
– شیر سوزنی Needle Valve
– شیر دیافراگمی Diaphragm Valve
– شیر قطع خودکار جریان Excess flow valve
***
اجزاء اصلی ساختمان شیرآلات صنعتی:
– بدنه (Body)
– کلاهک، درپوش، بانت (Bonnet)
– هندل/هندویل یا عملگر (Handle/Hand-Wheel or Actuator)
– مهره هندویل (Hand-Wheel Nut)
– نشان دهنده موقعیت (Position indicator)
– عضو مسدودکننده جریان (Obturator)
– نشیمنگاه (Seat)
– ساقه (Stem)
– پکینگ (Packing)
– واشرها (Gaskets)
– گلند (Gland)
– فنر (Spring)
